Rozbój jest jednym z przestępstw należących do tzw. przestępstw rozbójniczych. Jest to przestępstwo złożone skierowane w głównej mierze na zabór cudzej rzeczy w celu przywłaszczenia, a zamach na osobę, jej nietykalność i wolność stanowi jedynie środek, który prowadzi do realizacji tego celu. Jakie muszą zaistnieć przesłanki, aby sprawca popełnił przestępstwo rozboju?
Rozbój
Art. 280. [Rozbój]
Rozbój cechuje się podwójną kierunkowością. Sprawca działa w celu przywłaszczenia, ale dodatkowo używa wyżej wymienionych środków (przemoc, groźba natychmiastowego jej użycia albo doprowadzenie pokrzywdzonego do nieprzytomności lub bezbronności) w celu uniemożliwienia oporu posiadacza rzeczy. Co istotne przy przestępstwie rozboju zastosowanie któregokolwiek z tych środków musi nastąpić przed lub w czasie dokonywania zaboru.
Przemoc
Ustawodawca nie miał na myśli jakiejkolwiek przemocy, ale takiej która jest skierowana bezpośrednio na osobę pokrzywdzonego w celu obezwładnienia go lub pokonania stawianego przez niego oporu i tylko dlatego, aby dokonać zaboru posiadanej przez niego rzeczy. Przemocą wobec osoby nie będzie wyrwanie przedmiotu z ręki pokrzywdzonego, ale przewrócenie, pobicie, uderzenie czy wykręcenie ręki mające na celu zabór przedmiotu będzie już traktowane jak „przemoc” będącą jedną z alternatywnych przesłanek przestępstw rozbójniczych.
Groźba natychmiastowego użycia przemocy
Polega ona na grożeniu zastosowania formy przemocy fizycznej (co ciekawe) nie tylko bezpośrednio wobec osoby będącej w posiadaniu rzeczy, którą sprawca chce przywłaszczyć, ale może dotyczyć także jakiejkolwiek innej osoby trzeciej np. znajomego będącego bezpośrednim świadkiem zdarzenia.
Stan nieprzytomności lub bezbronności
Ostatnią z alternatywnych przesłanek koniecznych do wystąpienia przestępstwa rozboju, poza przemocą lub groźbą natychmiastowego jej użycia, jest doprowadzenie pokrzywdzonego do stanu nieprzytomności lub bezbronności. Co ważne, sposób doprowadzenia do nieprzytomności lub bezbronności nie może być użyty przy pomocy któregokolwiek z dwóch wymienionych wyżej środków. W doktrynie podkreśla się, że może to być przykładowo odurzenie pokrzywdzonego środkiem chemicznym lub związanie go.
Typ kwalifikowany rozboju
W art. 280 § 2 kk ustawodawca wskazał rozbój w typie kwalifikowanym. Mamy z nim do czynienia wówczas, gdy sprawca przy popełnieniu przestępstwa rozboju posługiwał się bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działał w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą, która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem.
Warto wskazać, że za broń palną należy rozumieć takie urządzenie, które w wyniku działania sprężonych gazów, powstających na skutek spalania materiału miotającego, jest zdolne do wystrzelenia pocisku i skutecznego rażenia nim człowieka.
Ponadto użyte w art. 280 § 2 kk wyrażenie „posługuje się” dotyczy nie tylko używania jednego z przedmiotów opisanych w tym paragrafie, ale także demonstrowanie jego użycia w celu pokonania oporu pokrzywdzonego i dokonania zaboru rzeczy będącej w jego posiadaniu.
Wypadek mniejszej wagi
Nie sposób nie wspomnieć jeszcze o art. 283 kk, który wśród uprzywilejowanych typów przestępstw wymienia między innymi rozbój.
Art. 283. [Wypadek mniejszej wagi]
W wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu określonego w art. 279 § 1, art. 280 § 1 lub w art. 281 lub 282, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Uznanie czynu przestępnego za wypadek mniejszej wagi dokonywane jest przy uwzględnieniu przesłanek wskazanych w art. 115 § 2 kk.
Art. 115. [Słowniczek wyrażeń ustawowych]
Kara
Rozbój w typie podstawowym (§ 1) – sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
Rozbój w typie kwalifikowanym (§ 2) – sprawca podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3.
Rozbój w typie uprzywilejowanym (wypadek mniejszej wagi, art. 283 kk) – sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.
Autor: Paweł Dziennik
Jestem adwokatem. Masz pytania? Pisz śmiało. 😉
