Pracodawca nie zawsze nabędzie prawa do zdjęć pracownika

Nie trudno sobie wyobrazić sytuację, gdzie pracownik dla potrzeb pracodawcy wykonuje dla niego utwór w postaci zdjęć. Co do zasady pracodawca z chwilą przyjęcia tychże zdjęć nabędzie do nich autorskie prawa majątkowe. Warto jednak mieć na uwadze, że nie będzie tak w każdym przypadku.

Kiedy pracodawca nabędzie autorskie prawa majątkowe do utworów (zdjęć) pracownika?

Dla potrzeb artykułu przyjmujemy, że zdjęcie wykonane przez pracownika jest utworem w rozumieniu prawa autorskiego. Żeby tak było, takie zdjęcie musi przejawiać się działalnością twórczą o indywidualnym charakterze. Pracodawca nabędzie autorskie prawa majątkowe do zdjęć pracownika wówczas, gdy wykonane one zostały w wyniku obowiązków pracownika związanych z istniejącym stosunkiem pracy. Pracodawca nabywa te prawa w granicach, które wynikają ze zgodnego zamiaru stron jak i celu umowy o pracę. Ustawa, jak i sama umowa, może jednak inaczej regulować powyższe kwestie.

Kiedy prawa te nie przejdą na pracodawcę?

Odpowiedź brzmi: wówczas, gdy nie zostaną spełnione przesłanki z art. 12 ust. 1 ustawy o prawach autorskich i prawach pokrewnych. Zostały one wskazane przeze mnie powyżej. Zakładamy, że umowa o pracę nie regulowała w żaden sposób kwestii przeniesienia majątkowych praw autorskich do utworów pracownika. Zwrócić należy wówczas uwagę na zwrot „pracownik stworzył utwór w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy”. Oznacza on, że wykonanie zdjęć przez pracownika musi wchodzić w zakres jego obowiązków pracowniczych. Jeśli tak nie jest, udowodnienie nabycia przez pracodawcę praw do zdjęć może być bardzo trudne.

Oczywistym jest, że zatrudniając fotografa, chcemy aby wykonywał on zdjęcia dla pracodawcy. Jest jednak wiele zawodów, z których nie wynika to, że pracownik ma „robić zdjęcia” dla pracodawcy. Tym samym, w razie wykonanie takiej „fotki” przy okazji np. przez kucharza pracodawca nie będzie mógł powoływać się na nabycie autorskich praw majątkowych do tego utworu. Umowa o pracę powinna zatem wskazywać, że w zakres obowiązków pracownika wchodzi także wykonywanie zdjęć dla pracodawcy w ramach istniejącego stosunku pracy.

Jak wówczas przenieść prawa do zdjęć na rzecz pracodawcy?

Przy założeniu, że pracodawca nie nabył autorskich majątkowych praw do zdjęć pracownika np. z powodów wskazanych powyżej, koniecznym będzie sporządzenie pisemnej umowy. W umowie powinien znaleźć się zapis, iże pracownik przenosi na rzecz pracodawcy autorskie prawa majątkowe do wykonanych przez niego zdjęć. Forma pisemna przeniesienia tych praw zastrzeżona jest pod rygorem nieważności, a zatem w razie braku tej formy, autorskie prawa majątkowe pozostaną przy pracowniku.

Warto dodać, że obowiązek sporządzenia pisemnej umowy przenoszącej autorskie prawa majątkowe do zdjęć dotyczy chociażby fotografii (utworów) wykonanych przez zleceniobiorcę w ramach umowy o dzieło czy też umowy zlecenia. Wówczas, bez stosownego zapisu przenoszącego te prawa na rzecz zleceniodawcy, pozostaną one przy zleceniobiorcy.