Uznanie przez organ podatkowy, że przedsiębiorca uczestniczył w karuzeli podatkowej wiąże się z licznymi negatywnymi konsekwencjami. Opóźnienie zwrotów podatku VAT, odmowa prawa do odliczenia podatku VAT, konieczność zapłaty zaległego podatku z odsetkami, a nawet konsekwencje karnoskarbowe. Brzmi groźnie, prawda? W tym artykule wyjaśnię Ci, co powinieneś zrobić, aby ograniczyć ryzyko udziału w karuzeli podatkowej.
Czym jest karuzela podatkowa?
Karuzelą podatkową określa się zorganizowany schemat transakcji, które służą uzyskaniu nienależnych korzyści poprzez wykorzystanie konstrukcji podatku od towarów i usług (VAT). Proceder ten realizowany jest na dwa sposoby:
1) poprzez nieuiszczenie należnego podatku przez nierzetelnego podatnika nazywanego „znikającym podatnikiem” oraz/lub
2) dokonywanie nieuprawnionego odliczenia podatku naliczonego przez innych kontrahentów w łańcuchu transakcji (w szczególności przez podmiot dokonujący dostawy wewnątrzwspólnotowej).
Typowa karuzela podatkowa zakłada zaangażowanie co najmniej trzech podmiotów (tzw. znikającego podatnika, bufora oraz brokera). Z reguły nie wszyscy uczestnicy takich zorganizowanych transakcji realizowanych w ramach „karuzeli” mają o tym wiedzę. Częstokroć trudno to na pierwszy rzut oka wychwycić, bowiem nie jest to obecnie tylko fikcyjny obrót „na papierze”, gdyż wiąże się on także z faktycznym przepływem towarów między różnymi podmiotami. Konsekwencją tego jest to, że przedsiębiorca może w ogóle nie podejrzewać, iż jest uczestnikiem karuzeli podatkowej, a mimo to ponosić z tego tytułu odpowiedzialność.
Dobra wiara i należyta staranność – to pomoże!
Kierując się bogatym orzecznictwem tak krajowym, jak i europejskim, należy zwrócić szczególną uwagę na istnienie tzw. „dobrej wiary” u przedsiębiorcy. W dużym uproszczeniu – jeśli działałeś w dobrej wierze to zachowasz prawo do odliczenia podatku VAT, mimo bycia podmiotem uczestniczącym w karuzeli podatkowej. Warunkiem jest, abyś nie wiedział i nie mógł się dowiedzieć, iż takie działanie (oszustwo podatkowe) ma lub miało miejsce. Dobra wiara nierozerwalnie wiąże się z tzw. należytą starannością, a więc koniecznością podjęcia racjonalnych środków ostrożności poprzez dokonywanie własnych ustaleń, czyli weryfikowanie kontrahentów.
Jak ograniczyć ryzyko udziału w karuzeli?
Zalecałbym Tobie wdrożenie procedury weryfikacji kontrahentów, co pozwoli zidentyfikować podejrzane podmioty, z którymi bezpieczniej będzie nie zawierać umów. W zależności od zasięgu działania Twojego przedsiębiorstwa takie czynności możesz wykonywać osobiście lub za pomocą pracownika, a nawet całego zespołu. Działania te nie dają co prawda gwarancji, że nie staniesz się uczestnikiem karuzeli podatkowej, jednak w razie zaistnienia takiej sytuacji, będą istotnym dowodem na to, że działałeś w dobrej wierze z zachowaniem szczególnej ostrożności. W konsekwencji z dużym prawdopodobieństwem pozwoli Ci to uniknąć odpowiedzialności za udział w tym procederze.
Sprawdź publiczne rejestry.
Przede wszystkim procedura weryfikacji kontrahentów powinna być sformalizowana i szczegółowo rozpisana, tak aby postępować według tych samych, określonych schematów. Zalecam w pierwszej kolejności kontrahenta w publicznie dostępnych rejestrach. Są to Krajowy Rejestr Sądowy albo Centralna Ewidencja Działalności Gospodarczej. Z rejestrów można wywnioskować, czy dane kontrahenta faktycznie odpowiadają informacjom zawartym na umowie i fakturze. Poza tym będziesz wiedział, czy działalność kontrahenta nie jest zawieszona oraz czy dana osoba posiada umocowanie do działania w jego imieniu. Następnie,
w bazie Ministerstwa Finansów możesz sprawdzić czy kontrahent jest czynnym podatnikiem VAT, jego status NIP oraz potwierdzisz numeru VAT UE.
To nie wszystko…
Dobrym rozwiązaniem jest także poproszenie kontrahenta o przesłanie kopii deklaracji VAT-7 za ostatnie kilka miesięcy oraz zaświadczenia o niezaleganiu w podatkach. Warto także sprawdzić sprawozdania finansowe przedsiębiorcy, jeśli zobowiązany on jest je składać. Możesz to zrobić tutaj. Nie zapominaj o tym, że podstawą współpracy z kontrahentem dla celów dowodowych powinna być umowa pisemna, a wszystkie dodatkowe uzgodnienia, które nie będą zawarte w umowie, najlepiej prowadzić za pośrednictwem poczty e-mail. Nadto, kontrahent powinien złożyć Tobie pisemne oświadczenie, że towar nie pochodzi z przestępstwa i nie był przedmiotem obrotu w ramach karuzeli podatkowej, a kontrahent nie uczestniczy i nie uczestniczył w tego typu procederze. Może to być też odpowiedni zapis w umowie.
Dobrą praktyką jest również zweryfikowanie siedziby kontrahenta. Najlepiej zrobić to osobiście, ale przydanym może być także Google Maps. W przypadku, gdy do prowadzenia danego rodzaju działalności potrzebne są zezwolenia, poproś o ich okazanie. W miarę Twoich możliwości zrób dokumentację fotograficzną dostarczanych towarów. Z dużą ostrożnością powinieneś podchodzić do kontrahentów, którzy nie są znani w branży oraz tych, których działalność rozpoczęła się w okresie krótszym niż 12 miesięcy. Ponadto, za podejrzane i wymagające szczególnej weryfikacji należy uznać oferty bardzo okazyjne cenowo. Sprawdź też stronę internetową kontrahenta, numery telefonów, adresy e-mail oraz opinie o kontrahencie znajdujące się w Internecie. Nie zaszkodzi, a może być źródłem wielu ciekawych informacji.
Autor: Paweł Dziennik
Jestem adwokatem. Masz pytania? Pisz śmiało. 😉
