Dziedziczenie ustawowe – małżonek i dzieci

Ustawodawca wprowadził porządek dziedziczenia ustawowego dzieląc goi na kilka grup. Dziedziczenie ustawowe małżonka i zstępnych (dzieci) spadkodawcy należy do pierwszej z nich. Niewątpliwie jest to najczęściej występujący przypadek w dziedziczeniu ustawowym, w którym po śmierci spadkodawcy spadkobiercami są małżonek i dzieci. W artykule dowiesz się, jakie są wówczas zasady dziedziczenia.

Na początku wskazać należy, że do dziedziczenia ustawowego dojdzie co do zasady wówczas, gdy spadkodawca nie sporządził testamentu (w dużym uproszczeniu). Częstokroć spotykam się z twierdzeniami, że małżonkowi spadkodawcy przypada wówczas połowa spadku. Owszem, jest to możliwe, ale nie zawsze. Nie ulega wątpliwości, iż małżonek i zstępni są najbliższymi osobami spadkodawcy. Ma to swoje odzwierciedlenie w ustawie, bowiem ta grupa osób jest wskazana jako pierwsza przy dziedziczeniu ustawowym.

Jakie są zasady dziedziczenia?

Przyjrzyjmy się treści art. 931 § 1 k.c.

Art.  931  k.c.

§  1. W pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek; dziedziczą oni w częściach równych. Jednakże część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku.

Tak jak już wspominałem, w pierwszej kolejności powołane są z ustawy do spadku dzieci spadkodawcy oraz jego małżonek. Generalna zasada jest taka, że dziedziczą oni w częściach równych. Przykładowo, gdy spadkodawca pozostawił małżonka i jedno dziecko to każdemu z nich przypada 1/2 spadku. Jeśli jest małżonek i dwójka dzieci to każdy z nich otrzyma 1/3 spadku. Zaś gdy spadkodawca pozostawił małżonka i trójkę dzieci ich udziały wyniosą 1/4 spadku.

Sytuacja zmienia się, gdy dzieci jest więcej niż troje. Jeśli uważnie przeczytałeś §1 zauważysz tam zwrot „część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku” . Oznacza to, że małżonek nie może dziedziczyć mniej niż 1/4 spadku. Sposób wyliczenia udziału spadkowego zmienia się zatem, gdy dzieci czworo, pięcioro i więcej. Przy czterech dzieciach małżonek odziedziczy 1/4 spadku, zaś pozostała część spadku, tj. 3/4 przypadnie dzieciom (każdy z nich uzyska 3/4 * 1/4, czyli 3/16 spadku). Gdy spadkodawca pozostawił pięcioro dzieci, udział małżonka wyniesie 1/4 spadku, zaś każdego z dzieci 3/20 spadku (3/4 * 1/5).