Co do zasady, zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt. 2 Ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem darowizny. Ustawodawca przewidział jednak szereg zwolnień zarówno podmiotowych jak i przedmiotowych, a także wprowadził kwotę wolną od podatku, której wysokość zależy od przynależności do grupy podatkowej. W artykule zajmę się analizą podmiotowych zwolnień podatkowych oraz wskażę różnice między poszczególnymi grupami podatkowymi, dla których przewidziana jest inna kwota wolna od podatku.
Podatek z tytułu darowizny
Zasadą jest, że opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę od jednej osoby, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości, która przekracza określoną przez ustawodawcę kwotę (tzw. kwotę wolną od podatku). Są one wskazane wprost w ustawie i zależą od przynależności nabywcy do określonej grupy podatkowej. Warto wiedzieć o istnieniu tzw. ulgi nielimitowanej, która dotyczy I grupy podatkowej, a więc najbliższych członków rodziny. Przy spełnieniu określonych warunków, o których przeczytasz w dalszej części artykułu, będziesz mógł skorzystać ze zwolnienia podmiotowego także w przypadku darowizny przekraczającej próg kwotowy.
Stawka podatku od darowizn
Podatek oblicza się od nadwyżki podstawy opodatkowania ponad kwotę wolną od podatku, o których będzie mowa niżej, według następujących skal:
| Kwoty nadwyżki w zł | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 1) od nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej | ||
| 10 278 | 3% | |
| 10 278 | 20 556 | 308 zł 30 gr i 5% nadwyżki ponad 10 278 zł |
| 20 556 | 822 zł 20 gr i 7% nadwyżki ponad 20 556 zł | |
| 2) od nabywców zaliczonych do II grupy podatkowej | ||
| 10 278 | 7% | |
| 10 278 | 20 556 | 719 zł 50 gr i 9% od nadwyżki ponad 10 278 zł |
| 20 556 | 1644 zł 50 gr i 12% od nadwyżki ponad 20 556 zł | |
| 3) od nabywców zaliczonych do III grupy podatkowej | ||
| 10 278 | 12% | |
| 10 278 | 20 556 | 1233 zł 40 gr i 16% od nadwyżki ponad 10 278 zł |
| 20 556 | 2877 zł 90 gr i 20% od nadwyżki ponad 20 556 zł | |
Jak widzisz na wykresie, wyróżniamy 3 grupy podatkowe. Za każdym razem musisz więc sprawdzać, która kwota wolna od podatku obowiązuje w Twoim przypadku.
Kwoty wolne od podatku
Art. 9 ustawy określa wprost nadwyżkę od jakiej kwoty należy opodatkować z tytułu darowizny. I tak:
Grupy podatkowe
Wysokość podatku ustala się w zależności od grupy podatkowej, do której zaliczony jest nabywca. Przynależność do konkretnej grupy określa się na podstawie osobistego stosunku obdarowanego do darczyńcy.
Grupa I
Do grupy I zaliczamy następujące osoby: małżonek, zstępny, wstępny, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie.
Zapamiętaj, że w niektórych sytuacjach możesz skorzystać z ulgi podmiotowej, która nie ma kwoty wolnej od podatku. Jak tego dokonać dowiesz się w ostatniej części artykułu.
Grupa II
Grupa II dotyczy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.
Grupa III
Do grupy III zaliczamy wszystkie osoby, które nie zostały wskazane w grupie I i II. Ustawodawca określił je jako „innych nabywców„.
Zwolnienia podmiotowe – tzw. „ulgi nielimitowane”
Ulgi nielimitowane to potoczna nazwa zwolnienia podmiotowego, z którego możesz skorzystać pod warunkiem, że należysz do jednej z osób należących do I grupy podatkowej. Z owego zwolnienia możesz skorzystać jeżeli spełnisz wymagania, które nałożył na Ciebie ustawodawca! Niezachowanie terminów niesie za sobą poważne konsekwencje – zapłatę podatku od nadwyżki wartości darowizny od kwoty 9637 zł.
O czym musisz pamiętać?
Zwolnienie podmiotowe dotyczy wyłącznie małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Jeżeli nie należysz do żadnej z tych osób nie możesz z niego skorzystać. Jeśli tak, zapamiętaj o poniższych wymaganiach.
Chcąc skorzystać ze zwolnienia od podatku z tytułu darowizny musisz koniecznie zgłosić nabycie darowizny właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego.
W przypadku darowizny obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia przez darczyńcę oświadczenia w formie aktu notarialnego. Jeżeli darowizna nie została zawarta w formie aktu notarialnego termin 6 miesięcy liczy się od momentu faktycznego dokonania darowizny. W pewnych sytuacjach przepisy szczególne wymagają pod rygorem ad solemnitatem (nieważności) zachowania szczególnej formy dla oświadczeń obu stron. W takiej sytuacji obowiązek podatkowy powstaje z chwilą złożenia takich oświadczeń i wówczas masz 6 miesięcy na złożenie stosownego zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego.
Drukiem właściwym jest SD-Z2.
Uwaga! Warto pamiętać o zachowaniu wskazanego terminu, ponieważ nie można go przywrócić w drodze wniosku o przywrócenie terminu, co znajduje potwierdzenie w licznym orzecznictwie sądów administracyjnych.
Inaczej przy środkach pieniężnych
Ustawodawca wyodrębnił sytuację, gdy przedmiotem nabycia tytułem darowizny są środki pieniężne, a wartość majątku nabytego łącznie od tej samej osoby w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie, doliczona do wartości rzeczy i praw majątkowych ostatnio nabytych, przekracza kwotę wolną od podatku tj. 9637 zł. W celu skorzystania ze zwolnienia konieczne jest odpowiednie udokumentowanie nabycia darowizny (dowód przekazania na rachunek płatniczy nabywcy, na jego rachunek, inny niż płatniczy, w banku lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej lub przekazem pocztowym). W praktyce najczęściej występuje to poprzez potwierdzenie otrzymania przelewu pieniężnego tytułem darowizny na rachunek bankowy obdarowanego.
Orzecznictwo jest zgodne, że wymóg udokumentowania dokonanej darowizny należy traktować jako wymóg natury technicznej mający na celu potwierdzenie faktycznego, rzeczywistego charakteru dokonanej darowizny. Oznacza to, że warunku udokumentowania przekazania środków pieniężnych na rachunek bankowy nabywcy nie spełnia, gdy przekazanie tych środków następuje w gotówce.
Autor: Paweł Dziennik
Jestem adwokatem. Masz pytania? Pisz śmiało. 😉
