W trakcie zawierania umów bardzo często można znaleźć postanowienia zastrzegające tzw. karę umowną. Kara umowna to zastrzeżenie w umowie, że naprawienie szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego nastąpi przez zapłatę określonej sumy. Czy dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania (zwłoki w spełnieniu) przez jedną z jej stron zobowiązania o charakterze pieniężnym?
Takie zagadnienie prawne zostało zostało przekazane do rozstrzygnięcia składowi siedmiu sędziów Sądu Najwyższego. Nastąpiło to postanowieniem Sądu Najwyższego z dnia 10 sierpnia 2018 r., sygn. akt III CZP 17/18. Sąd Najwyższy argumentował przekazanie zagadnienia powiększonemu składowi Sądu Najwyższego m.in. tym, że ujednolicenie wykładni i stosowania prawa w tym zakresie ma istotne znaczenie z uwagi na powszechną praktykę zastrzegania w umowach kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy.
Jakie stanowisko zajął Sąd Najwyższy?
Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 20 listopada 2019 r., sygn. akt III CZP 3/19 brzmi następująco:
Nie jest dopuszczalne zastrzeżenie kary umownej na wypadek odstąpienia od umowy z powodu niewykonania zobowiązania o charakterze pieniężnym.
Sąd Najwyższy doszedł do słusznego wniosku, że nie bez znaczenia jest to, jaka jest przyczyna odstąpienia od umowy. Gdy taką przyczyną jest wyłącznie niewykonanie lub nienależyte wykonanie świadczenia pieniężnego (a więc zapłaty), to zastrzeżenie takiej kary umownej stanowiłoby obejście art. 483 § 1 k.c. Przepis ten ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Jak wskazałem już na wstępie, zgodnie z treścią art. 483 § 1 k.c., kara umowna odnosi się do zobowiązania niepieniężnego.
Za sprzeczne z prawem należy zatem uznać zastrzeżenie kary umownej w zakresie, w jakim odnosi się ona do zobowiązań pieniężnych.
Autor: Paweł Dziennik
Jestem adwokatem. Masz pytania? Pisz śmiało. 😉
