Opóźnienia w płatności w transakcjach handlowych między przedsiębiorcami to niestety coraz częstszy proceder. Ustawodawca chcąc ograniczyć te praktyki wprowadził tzw. ustawowe odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych. Wysokość takich odsetek jest wyższa od odsetek ustawowych za opóźnienie. Ich wysokość uzależniona jest (podobnie jak w przypadku odsetek ustawowych, czy też odsetek ustawowych za opóźnienie) od stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego. Ustawodawca przewidział jednak odmienny sposób ustalania stopy referencyjnej NBP. W przypadku odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych ma to miejsce dwa razy do roku – 1 stycznia i 1 lipca.
Komu przysługują odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych?
Odsetki mają spełniać dwie zasadnicze funkcje. Funkcję sankcyjną dla dłużnika i kompensacyjną dla wierzyciela. Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych są najwyższymi ustawowo przewidzianymi odsetkami przez ustawodawcę. Dotyczą jednak jedynie transakcji handlowych w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Za transakcję handlową uznaje się taką umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony (m.in. przedsiębiorcy, podmioty publiczne), zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością. Przedmiotowe odsetki nie będą miały zatem zastosowania chociażby przy umowach z konsumentami. Nie dotyczą one także umów zawieranych pomiędzy osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej.
Jaka jest wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych?
Odpowiedzi na powyższe pytanie należy poszukiwać w treści art. 4 pkt 3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Zgodnie z nim odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych wynoszą:
a) w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i ośmiu punktów procentowych,
b) w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym – odsetki w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych.
Z powyższego wynika, że ustawodawca uzależnił wysokość odsetek ustawowych w zależności od tego, czy dłużnikiem jest, czy nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym.
Podsumowując, wyróżniamy dwa typy odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych:
1) gdy dłużnik jest podmiotem publicznym będącym podmiotem leczniczym: stopa ref. NBP + 8% w stosunku rocznym
2) gdy dłużnik nie jest podmiotem publicznym będącym podmiotem leczniczym: stopa ref. NBP + 10% w stosunku rocznym
Jak ustalić wysokość stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego?
Sposób ustalania wysokości stopy referencyjnej został uregulowany w art. 11b ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Do ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych stosuje się stopę referencyjną Narodowego Banku Polskiego obowiązującą w dniu:
1) 1 stycznia – do odsetek należnych za okres od dnia 1 stycznia do dnia 30 czerwca;
2) 1 lipca – do odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia.
Tym samym, dwa razy w roku weryfikowana jest wysokość stopy referencyjnej NBP dla potrzeb ustalenia wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych. Dla odsetek należnych za okres od 1 stycznia do 30 czerwca danego roku właściwa jest stopa referencyjna NBP w dniu 1 stycznia. W przypadku odsetek należnych za okres od dnia 1 lipca do dnia 31 grudnia właściwa jest stopa referencyjna NBP z dnia 1 lipca.
Jaka jest wysokość odsetek należnych w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2021 r.?
Posiłkując się powyższymi informacjami możemy stwierdzić następująco.
W dniu 1 stycznia 2021 r. stopa referencyjna NBP wynosiła 0,1%.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych należne w okresie od 1 stycznia do 30 czerwca 2021 r. wynoszą zatem odpowiednio:
1) gdy dłużnik jest podmiotem publicznym będącym podmiotem leczniczym: 8,1% (0,1% + 8%) w stosunku rocznym;
2) gdy dłużnik nie jest podmiotem publicznym będącym podmiotem leczniczym: 10,1% (0,1% + 10%) w stosunku rocznym.
Autor: Paweł Dziennik
Jestem adwokatem. Masz pytania? Pisz śmiało. 😉
